Tuvalet eğitimi ne zaman verilmeli?

Aslında başlıkta tuvalet eğitimi dedim ancak hatalı bir tabir olduğunun da farkındayım. Zira pek çok doktor ve pedagog tuvalet eğitiminin hayvanlara verildiğini, insanların ise genetik kodlarında tuvaletlerini tuvalete yapma davranışının kayıtlı olduğunu söylüyor. Dolayısıyla tuvalet eğitimi yerine "tuvalet alışkanlığı" demek daha doğru olur belki de...

Başlığı değiştiriyorum: Bebeğe tuvalet alışkanlığı ne zaman kazandırılmalıdır?

Ben Tracy Hogg takipçisiyim. Dolayısıyla kızımın 9. ayında, kızımı tuvalete oturtmaya başladım.

Doğal ebeveynlik taraftarlarının büyük bir kısmı "bezsiz bebek" akımını savunuyorlar. Yani bebeğin doğduğu andan itibaren bezsiz bırakılması ve her zaman tuvalete tutulması... Belki işe yarıyor olabilir, nitekim yabancı annelerin bloglarından takip ettiğim kadarıyla bir hayli işe yarayanlar da var. Ama bu yöntem anneyi yorar gibi geliyor bana. Şahsen ben cesaret edemedim. Zaten sezaryen ameliyatı olmuşum, kim uğraşacak 3,5 kiloluk bir bebeği günde 20 defa tuvalete tutmakla? Altını değiştirmek bile zor geliyordu dikiş ağrılarından dolayı. Ayrıca eklemek isterim ki, bu durumda bebek şartlı refleks geliştiriyor, tuvalet terbiyesi almış olmuyor. Diğer uçtakiler ise bebeğin 2 yaşına kadar asla ve asla tuvalet eğitimi ile tanıştırılmaması gerektiğini söylüyor. Bu da anneyi yoran bir yöntem bence. Çünkü kim 2 sene alt değiştirmek ister? Hele de 1 yaşından sonra resmen büyük adam gibi kaka yapıyorlarken... Ayrıca 2 yaş sendromu yaşayan bir bebeğe bir de tuvalet eğitimi vermeye kalkmak insanın sabır taşını çatlatır bence...

Sonuç olarak biz tuvalet terbiyesine 9. ay civarında başladık. O dönemde kızım tuvalete oturmanın ne demek olduğunu anlayabiliyordu. Takip ettiğim bir diğer blogcu anne de ilk kızına benim gibi 9 aylıkken tuvalet terbiyesi vermeye başlamıştı. Onlar da son derece başarılı oldular ve bezlerini sorunsuz bir şekilde çıkardılar. Biz henüz bezimizi çıkaracak seviyeye gelmedik. Çünkü kızım henüz 15 aylık ve çişini yeni yeni fark etmeye başladı. Zaten tuvalet alışkanlığı kazandırmaya küçükken başlamanın güzel tarafı da bu: Bebek henüz küçük olduğundan ve bu terbiye için önünüzde bol bol zamanınız olduğundan çocuğu sıkboğaz etmiyorsunuz, kendiniz de gerilmiyorsunuz.

Kızımın tuvalet alışkanlığı şu şekilde bir gelişim gösterdi:

1. Kızım 6 aylıktan bu yana ben tuvaletimi yaparken, karşımdaki bumbo koltuğunda oturuyordu. Böylece tuvaleti yapmak ne demek öğrenmişti. Hatta bazen sıkılmasını engellemek için ve ileride kendisi de yapsın diye, teatral bir şekilde abartılı ıkınma numaraları yapıyordum. Ayrıca onun eline bir oyuncak verip ben de dergi karıştırıyordum. Kızım da bu durumu iyice kanıksamıştı.
2. Kızım 9 aylıkken elleriyle kenarından tutacağı bir tuvalet adaptörü aldım. Önce adaptörle kızımı tanıştırdım. Üzerindeki şekiller çok hoşuna gitti. Eline aldı, evirdi çevirdi, ağzına soktu ısırdı. Onayını verdi :)
3. Kızımın tuvaletini yapacağını tahmin ettiğim zamanlarda adaptörü tuvalete koyup, kızımı da üstüne oturttum ve bu sefer de ben karşısına geçip onun Bumbo koltuğuna oturdum. Yer değişikliği yaptığımız için bu durum kızımın hoşuna gitti.
4. Henüz tam dengede duramadığı için elleriyle yanlardaki tutacaklardan tutunuyordu ilk başlarda. Ama tüm doktorların söylediği gibi ayaklarının yere değmesinin zorunlu olmadığını gördüm. Önceleri ayaklarının altına bir iskemle filan koymaya çalıştım ama sanırım beni hiç o şekilde görmediği için kendisi de istemedi ayaklarının altına bir şeyler koymayı.
5. Elleri tutacaklarda olduğu için ben karşısındaki koltukta oturup ona hayvan resimleri gösteriyordum. A4 kağıdının yarısı boyutunda çeşitli hayvan resimleri bastırmıştım. O hayvanların seslerini çıkarıp, onlarla ilgili şarkı söylüyordum. Maksat çocuğu oyalamak. Ama aynı zamanda ciddi bir aktivite yaptığımızı kızım 1 yaşına gelip de bütün hayvan seslerini çıkarmaya başladığında fark ettim :)
6. Kilo almaya başladıkça adaptör poposunu kesmeye başladı. Ben de artık tutacaksız ama yumuşacık, puf puf bir başka adaptör aldım. Şu anda 15 aylık ve ben ellerimi yıkarken kızım adaptörde tek başına rahatlıkla oturabiliyor.
7. Bir de kakasına el sallatma olayı var. İlk başlarda birkaç defa yaptırdım. Sonra baktım ki sadece merak ettiği için eğilip bakıyor, el sallamayı ise garipsiyor. Zira ben hiç öyle yapmamışım kendi kakama bugüne kadar :) Ben de ısrar etmedim. El sallama faslını kaldırdık. O da hiç merak edip, kakasına bakmak istemedi. Yani "ayağı yere değmeli" dogmasından sonra "kakaya el sallanmalı" dogmasını da kabul etmemiş oldu kızım. Belki 24 ayda başlanan tuvalet eğitimi için geçerli olabilir bu iki unsur ama küçükken başlayanlar için sanırım hiç gerekli değil.
8. Artık kızımın elleri tutacakta olmadığından ve dolayısıyla boşta kaldığından, tuvalette her ay yenilenen Mother and Baby dergisini okuyoruz. Kızım sayfaları kendisi çeviriyor, sormak istediklerinin üzerine minik tombul parmaklarını koyup "ıh-ıh" diyor. Ben de "bebek e-e yapıyormuş" ya da "bebek mama yiyormuş" diyorum. Bazen de ben soruyorum, kızım "e-e", "mama" gibi cevaplar veriyor :) Son derece eğleniyoruz yani tuvalette.
9. Son olarak taharet musluğunu açıyorum, kızım öne eğiliyor, poposunu yıkıyorum. Bumbo koltuğumuzun üstüne bir havlu serili duruyor. Kızımı oraya oturtuyorum (Bu koltuktan kalkması mümkün değil). Bu arada elimi yıkıyorum. Kızımı alıp içeri gidiyor ve bezini bağlıyorum. Bitti! Kaka temizlemek kokudan burun direği kırılması, bebeğin bacağı- beli kirlendi gibi dertlere son!

Bu arada basit bir oturak da banyoda duruyor, olur da gerekir diye. Kızım son 2 haftadır küvetinde yıkanırken, aniden küvetten çıkmak istedi. Sonra oturağa oturup çişini yaptı ve küvetine geri girdi. Sanırım artık yavaş yavaş çişini de fark etmeye başladı. Ama benim acelem yok. Nasıl olsa 2 yaşına daha 9 ayımız var. Elbet çişini de söylemeye başlayacak, gerekli kasları yeterince gelişince. 

Ama bu arada biz tuvalet korkusu ve kaka takıntısı yaşamadan bir eğitim dönemini atlatmış olduk. Zira kızım henüz hala oral dönemde ve anal döneme geçmediğinden tuvalet takıntısı yaşamıyor. Tuvalette ciddi bir aktivite zamanı kazanmış oluyoruz, yeni yeni şeyler öğreniyor. Mecburen elimdekine konsantre olmak zorunda kalıyor :) Ayrıca henüz 9 aylık bir bebekten kakasını söylemesini beklemek mümkün olmadığından, olur da tuvalete oturduğu halde yapmazsa ya da tuvaletten kalkar kalkmaz altına yaparsa sinirlenmek mümkün değil. Dolayısıyla ben son derece sakin bir dönem geçirdim, kızım da hala tuvalete gitmekten mutluluk duyuyor.

İlk başlarda Tracy Hogg'un tavsiye ettiği gibi tahmini kaka zamanlarında tuvalete oturtuyordum. Zaten her bebeğin belli kaka rutini oluyor. Ayrıca yemekten 40 dakika sonra oturtmak da kaka olmasa bile çişi yakalayabilmek için iyi bir çözüm. Son 1 aydır ise kızım kakasını ÇOĞUNLUKLA kendisi haber veriyor. Gezmedeysek ya da hasta filansa altına yaptığı oluyor ama o durumda da çok zorlanıyor, ağlamaklı oluyor ve yapabildiği kadar az yapmaya çalışıyor kakasını. Bazen başka bir evde de kakasının geldiğini haber verip, adaptörsüz bir şekilde tuvalete oturup kakasını yaptığı da oluyor. Mesela amcasının evinde ya da yakın bir arkadaşının evinde... Oralarda kendisini güvende hissediyor sanırım. Görenler şaşırıyor ama bence bu kızımın becerisi değil; yeterli ve gerekli fırsat verilen her bebek bu aşamaya gelebilir sanıyorum. En azından Tracy öyle söylüyor :)

Kızım şu anda yukarıdaki resimdeki gibi tuvaletini yapıyor. Ama 2 yaş dönemindeki tuvalet eğitimi için önerilen aletler aslında aşağıdaki gibi:

Yanlardan eller için tutacak ve ayakların yere basması için de yükseltici var.

Ayaklar yere değiyor ve sırtını da yaslayabiliyor. Böylece kendini güvende hissediyor.

Güncelleme: Kızım 21 aylıkken çişini söylemeye başaldı. Aslında 18 ay gibi söylemeye başlamıştı ama ben yazın gelmesini bekledim (hatalı bir bekleyişmiş, bu konuda da yazacağım). Hiç kaza olmadan çişini söylemesi 23. ayı buldu. 30. ayında da gece bezlenmesini kendiliğinden kesti (yine de her gece tuvalete kaldırılması gerekiyor yoksa kazalar olabiliyor). Bir tuvalet macerası böylece eziyetsiz ve gözyaşsız son bulmuş oldu :)